Visualisatie
Het echte leven en topsport hebben veel raakvlakken. In beide gevallen moet er met regelmaat gepresteerd worden onder druk. Deze druk zorgt voor spanning en emoties, in sommige gevallen zelfs angst. In tegenstelling tot een sporter die vaak van minuut tot minuut weet wat er gaat gebeuren en wat er van hem verwacht wordt, kent het echte leven soms onvoorspelbare wendingen.
Visualisatie
Met gebruikmaking van visualisatie, ofwel trainen in gedachten, is het mogelijk om je op deze wisselende scenario`s voor te bereiden. Visualisatie kan hierin een sterk hulpmiddel zijn. Het kan je helpen de juiste mindset en met zelfvertrouwen te handelen, ook in situaties waar je (nog) niet of nauwelijks ervaring mee hebt.
Definitie van visualisatie:
Het gebruik maken van alle zintuigen om een ervaring in de geest te (her)creëren. Dit betreft een levensechte simulatie van een gebeurtenis in je gedachten. Het is het herhalen van bewegingen of acties door er aan te denken. (Murphy & Jordy, 1992).
Voor wie is het?
Vrijwel iedereen maakt gebruik van visualisatie. Denk maar eens hoeveel deuren je woning heeft? Waarschijnlijk ben je in gedachten door je huis gelopen en heb je in gedachten het aantal deuren geteld.
Voordelen
Met verbeeldingsoefeningen kun je een vaardigheid of situatie oefenen zonder dat je de beweging of taak daadwerkelijk uitvoert. Het heeft als voordeel dat je op allerlei plaatsen en zelfgekozen momenten kunt oefenen. Als je iets visualiseert, dan zie je niet alleen, maar hoor je ook dingen, ruikt je omgeving en voelt je spieren. Ook ervaar je de emoties die bij het beeld in je hoofd horen. Het is dus een levensechte simulatie van een gebeurtenis in je gedachten. Bovendien is het zo dat je door te verbeelden voorbereid bent op de uitvoering van je doel, waardoor het in het echt makkelijker en beter uitgevoerd zal worden. Zo kun je zonder risico ook nieuwe dingen uitproberen en in je gedachten kun je dan nagaan welke gevolgen dit heeft.
Waarop gericht?
Visualisatie kan fysiek of motorisch gericht zijn om zo een techniek aan te leren of te verbeteren. Je kun ook een situatie (stimulus) visualiseren en bijvoorbeeld het gedrag of de reactie van jezelf en de andere dat hierop volgt (respons). Dit stelt je dan in staat om je tactiek te bepalen: dit werkt motiverend.
Voorbereiding
Natuurlijk kan je je niet tot in de kleinste details voorbereiden op een echte situatie. Vaak loopt het net even anders. De basis van het maken van snelle en doeltreffende beslissingen, wanneer je geconfronteerd wordt met complexe situaties, heet Recognition-Primed Decision Making (RPDM). Eenmaal terechtgekomen in een dergelijke situatie, zal je nooit direct alle informatie hebben die je nodig hebt om tot optimale besluitvorming te komen. Het is op dat moment dan ook niet jouw taak om het optimale besluit te nemen, maar om op basis van ervaring (en visualisatie vooraf) besluiten te nemen, die genoeg zijn om de situatie voorlopig onder controle te brengen en te stabiliseren voor het moment. Hierdoor krijg je ruimte voor het verzamelen van meer informatie om verder je plan van aanpak vorm te geven. Het grootste falen is om geen besluit te nemen.
Hoe werkt visualisatie?
Bewegingen worden gestuurd door de hersenen (m.u.v. reflexen). Voor elke geleerde beweging is er een patroon in de hersenen: verbindingen in het zenuwstelsel. Bij visualisatie wordt dit patroon door de hersenen gekopieerd en door middel van een perfecte uitvoering kan dit patroon verfijnd worden.
Net echt
Onze hersenen ervaren een bewuste visualisatie voor ongeveer 80% als een reële gebeurtenis en zullen als zodanig reageren door deze ervaring op te slaan in het geheugen. `Zien is geloven`. Het maakt voor ons brein niet uit of je iets echt meemaakt of dat je er een mentale voorstelling (visualisatie) van maakt. De geest reageert zoals deze gewend is te reageren. Ook een ervaring die je nog nooit in het echt hebt meegemaakt, kan door middel van visualisatie worden opgeroepen. Mocht de situatie zich ooit in werkelijkheid voordoen, dan heeft je brein het al ervaren: het is er al mee bekend en in het zenuwstelsel zijn nieuwe verbindingen gemaakt, terwijl bestaande verbindingen worden verstevigd in die gebieden die met de beweging te maken hebben.
Gemaakte verbindingen tussen neuronen in de hersenen.....
sturen de spieren aan.
Ondersteuning
Dit helpt om (nog) sneller te reageren als de situatie zich in werkelijkheid ooit echt voordoet. De fysiologische processen zijn bij visualisatie wel minder krachtig dan bij een fysieke ervaring. Visualisatie is een goede ondersteuning van fysieke, technische en andere soorten trainingen, maar komt NOOIT in de plaats van deze trainingen. Een hardloper wordt ook geen Olympisch kampioen door uitsluitend zittend op de bank in verbeelding rondjes te rennen.
Voor een goede visualisatie zijn een aantal zaken essentieel:
1. Duidelijkheid door gebruik van alle zintuigen: hoe gedetailleerder, duidelijker en scherper de beelden zijn, hoe sneller ons brein het registreert als een `ware gebeurtenis`, dus hoe beter het effect in de werkelijkheid is;
2. Controle hebben over de beelden: in je hoofd zien wat je in werkelijkheid ook wilt zien. Jij bent de regisseur van de beelden, het gaat daarom bij voorkeur dus ook altijd goed!;
3. Perspectief: intern of extern perspectief. Ook een mix van beiden kan heel functioneel zijn;
4. Tempo: het uitvoeringstempo moet uiteindelijk matchen met de werkelijkheid;
5. Positief en reëel (vermijd het woord `niet`);
6. Nooit volledig in plaats van fysieke training en of ervaring.
Toepassingen en voordelen visualisatie:
Ten behoeve van verbetering van fysieke vaardigheden, bewegingen worden hierdoor soepeler en gemakkelijker (motoriek).
In spelsituaties, het heeft invloed op je fysieke en mentale prestatie en het is overal toe te passen zonder hulpmiddelen.
Je kan je emoties ermee controleren (positieve self-talk).
Het helpt ter voorbereiding op jouw doel, zowel emotioneel als cognitief (motivatie). Dit geeft meer zelfvertrouwen en voorkomt faalangst.
En ten behoeve van analyse/evaluatie (actie-reflectie van een situatie).
En dit alles maakt je leven maar mooi een stukje positiever!